Jesień to czas gorszego samopoczucia psychicznego, głównie ze względu na zmniejszone promieniowanie słoneczne i przesilenie, które często odczuwamy zarówno fizycznie, jak i psychicznie. Jest to więc okres większej częstotliwości występowania zaburzeń nastroju oraz zwiększonej zachorowalności na depresję. Nieleczone zaburzenia psychiczne, głównie depresja, mają ogromny wpływ na podejmowanie prób samobójczych.
Do prób tych dochodzi najczęściej wtedy, gdy stresory (czynniki stresujące) przerastają możliwości człowieka do poradzenia sobie z nimi.
Istnieją jednak inne czynniki, które należy w tym temacie rozważyć, a które sprawiają sporo kłopotów. Są to czynniki ryzyka i sygnały ostrzegawcze – często ze sobą mylone, jednak bardzo od siebie różne.
Sygnały ostrzegawcze wskazują na natychmiastowe ryzyko samobójstwa, zaś czynniki ryzyka sugerują, że ryzyko samobójstwa jest u danej osoby podwyższone, ale nie musi ona być w kryzysie.
Mówiąc inaczej:
- czynniki ryzyka zwiększają prawdopodobieństwo pojawienia się kryzysu samobójczego,
- sygnały ostrzegawcze wskazują, że ten kryzys już się rozpoczął.
Poświęć chwilę aby nauczyć się sygnałów, mówiących, że twój bliski jest w grupie ryzyka.
Czynniki ryzyka można podzielić na zdrowotne, środowiskowe i „historyczne”.
Czynniki zdrowotne:
– gorszy stan zdrowia psychicznego,
– uzależnienie od alkoholu lub innych substancji psychoaktywnych,
– chroniczny ból,
– ograniczony dostęp do służby zdrowia,
– zaburzenia snu;
Czynniki środowiskowe:
– stresujące wydarzenia tj. żałoba, rozwód, utrata pracy,
– doświadczanie przewlekłego stresu, spowodowanego m.in. molestowaniem, nękaniem, problemami w relacji interpersonalnej,
– trudności w szkole, pracy,
– problemy finansowe,
– dostęp do śmiercionośnych środków jak broń, medykamenty lub narkotyki,
– kontakt z samobójstwami w mediach lub grupie społecznej;
Czynniki „historyczne”:
– poprzednie próby samobójcze,
– przypadki prób samobójczych w rodzinie,
– epizody samookaleczania,
– niedawna hospitalizacja,
– wierzenia i postawy wzmacniające ideę samobójstwa.
A teraz zapoznaj się z sygnałami, które ostrzegają o dużym prawdopodobieństwie próby samobójczej.
Specjaliści sugerują aby przyjrzeć się trzem sferom: temu, co dana osoba mówi, jej zachowaniu i nastrojowi.
Wypowiedzi:
– „jestem ciężarem dla bliskich”,
– „czuję się osaczony”,
– „jestem w potrzasku”,
– „moja sytuacja jest bez wyjścia”,
– mówienie o poczuciu beznadziejności,
– treści sugerujące brak wiary w rozwiązanie problemów,
– wypowiedzi dotyczące „bólu nie do zniesienia”,
– mówienie o braku powodów do życia;
Zachowanie:
– zwiększone spożycie alkoholu,
– częstsze używanie narkotyków,
– używanie śmiercionośnych środków (broń itp.),
– ryzykowne, bezmyślne zachowania, brawura,
– wycofanie się z aktywności,
– izolacja od rodziny i bliskich,
– zbyt długi lub za krótki sen,
– odwiedzanie lub dzwonienie do ludzi (w celu pożegnania), często są to osoby niewidziane latami,
– rozdawanie / oddawanie dóbr materialnych,
– zachowania świadczące o poczuciu beznadziejności w kontekście przyszłości;
Nastrój:
– depresja,
– utrata jakichkolwiek zainteresowań,
– wściekłość,
– irracjonalność,
– poniżenie,
– lęk,
– impulsywność,
– rozpacz,
– nagły, nadmierny spokój;
Jak uzyskać pomoc?
Jeśli ty lub twój bliski doświadczacie czynników ryzyka, należy się koniecznie skonsultować z psychologiem lub lekarzem psychiatrą, którzy pomogą ocenić sytuację oraz udzielą fachowego wsparcia. Zachęcamy do kontaktu z naszymi specjalistami.
Jeżeli pojawiły się sygnały ostrzegawcze, koniecznie udaj się po natychmiastową pomoc (tel. 112, pobliski szpital).
Na świecie więcej ludzi umiera w wyniku samobójstwa, niż w wyniku wypadków, klęsk żywiołowych, czy wojen, a osiem na dziesięć osób rozważających ten tragiczny krok wysyła wcześniej sygnały alarmujące.
Wiedząc jakie to sygnały i co możemy z nimi robić – ratujemy ludzkie życie. Nie bój się, że przesadzisz ze swoją reakcją albo się przed kimś ośmieszysz. Lepiej się ośmieszyć, niż stracić bliską osobę.
Poniżej podajemy pomocne namiary dla osób w kryzysie i ich bliskich:
- Telefon Zaufania dla Osób Dorosłych w Kryzysie Emocjonalnym: 116 123 (czynny od poniedziałku do piątku, w godz. 14.00-22.00) – połączenie bezpłatne.
- Młodzieżowy Telefon Zaufania: 192 88.
- Bezpłatny telefon zaufania dla dzieci i młodzieży: 116 111 (czynny od poniedziałku do soboty, w godz. 12.00-20.00).
Na podstawie: www.psychologytoday.com