Wpływ stresu i emocji na odżywianie człowieka.
Zdrowie psychiczne
Jeżeli mówimy o definicji zdrowia psychicznego, to bardzo trudno sformułować ją w sposób uniwersalny i jednoznaczny. Najczęściej pojmowane jest w aspekcie negatywnym (brak objawów chorobowych) lub w aspekcie pozytywnym (zdolność do przystosowania się do na bieżąco zmieniających się warunków życia), zdolności do rozwoju, a także pozytywnych zmian w samym sobie oraz pozytywnym oddziaływaniu na środowisko zewnętrzne. Według Światowej Organizacji Zdrowia zdrowie psychiczne jest nie tylko brakiem zaburzeń psychicznych, ale również stanem, w którym osoba zdaje sobie sprawę ze swego potencjału, może sobie radzić ze stresem, pracować efektywnie oraz jest w stanie funkcjonować w społeczeństwie.
Koncepcja zdrowia w ujęciu modelu holistycznego (holistyczno-funkcjonalnego):
-powiązanie psychiki i ciała - medycyna psychosomatyczna.. -zdrowie - obustronna relacja między strukturami funkcjonalnymi człowieka i człowiekiem a jego środowiskiem. -dobrostan - zależy od różnorodnych zasobów odpornościowych człowieka, jego potencjału, środowiska oraz wymagań, czyli stresorów, -mechanizm stałego równoważenia potrzeb człowieka i wymogów środowiska, -człowiek dzięki świadomości sensowności życia, zrozumiałości i zaradności może uruchamiać i rozwijać swój potencjał, -każdy człowiek może wpływać na stan swojego zdrowia -zdrowie człowieka = zdrowe życie -a zdrowe życie oznacza zdolność organizmu do samoregulacji
Aspekty obrazu własnego ciała
Wizerunek własnego ciała jest bardzo ważnym elementem ogólnego obrazu siebie. Rozwój wizerunku własnego ciała może przebiegać prawidłowo na każdym etapie jego kształtowania się. Człowiek adekwatnie ocenia swoją fizyczność, ale może to ulec zaburzeniu na którymś etapie. W przyszłości to ma negatywny wpływ na ocenę własnego ciała. Takie zaburzenia mogą wystąpić na skutek uszkodzenia centralnego układu nerwowego, nieprawidłowego rozwoju intelektualnego, obniżonej sprawności motorycznej, czy w wyniku przewlekłych schorzeń somatycznych, albo czynników zewnętrznych (tj.rodzina, rówieśnicy, wpływ mass mediów )(Rabe-Jabłońska, Dunajska, 1997). Konsekwencją zaburzeń spostrzegania i oceny własnego ciała , przejawiającą się negatywnym stosunkiem do własnego wyglądu jest zazwyczaj obniżona samoocena oraz pogorszenie stosunków interpersonalnych. Według Thomsona i Smolaka do czynników sprzyjających powstawaniu niezadowoleniu z wizerunku ciała należą: -płeć, -wskaźnik BMI, -niski poziom autonomii, -negatywne komentarze rodziców i rówieśników, -skoncentrowanie się na rozmiarach i wadze ciała, -chęć dostosowywania się do standardów kulturowych. Wizerunek własnego ciała opisują jako zjawisko złożone, na które składają się komponenty takie jak: komponent- poznawczy, emocjonalny, behawioralny, czynnik percepcyjny, interpretacja bodźców zewnętrznych i wewnętrznych, subiektywne doświadczenie związane z ciałem, opinie i oceny otoczenia jak również swoje własne.
Stres i emocje a odżywianie się
Wyniki badań wskazują na to, że stany emocjonalne mogą być zarazem przyczyną spożywania pokarmów, jak i konsekwencją tego, co i kiedy podjadamy. Trudności z poradzeniem sobie z napięciem emocjonalnym, może sprawić powstanie pożądania szybkiej ulgi — co można szybko osiągnąć poprzez sięganie po coś smakowitego. Jedzenie staje się ucieczką, czyli zamiast rozpoznawać emocje i świadomie je wyrażać - zajada się je. Dlaczego tak? Bo często nie byliśmy uczeni, czym są emocje, jak je nazywać, oraz jak funkcjonują. Coraz częściej też jako społeczeństwo nie wiemy, jak sobie z nimi poradzić. Jeżeli mówimy o roli odżywiania –to pełni ono istotną funkcję zarówno w fizjologicznej regulacji uczucia głodu jak i sytości. Czasami jednocześnie zaspokajając potrzeby emocjonalne człowieka. Rosnąca liczba negatywnych zachowań żywieniowych często jest niestety odpowiedzią na codzienny stres, a także na negatywne emocje.
Mgr Lesya Sowińska
Dietoterapeuta/Psychodietetyk
Źródła: Magdalena Rozmus, 2021. Zdrowie psychiczne a odżywianie - psychodietetyka”. WSNS w Lublinie.
