Zaburzenia odżywiania – czym są i jakie mają podłoże?

Zaburzenia odżywiania to poważne problemy natury psychicznej, które wpływają zarówno na sposób odżywiania, jak i na postrzeganie własnego ciała. Zaburzenie to najczęściej diagnozuje się u nastolatków i młodych dorosłych, przy czym częściej dotyka kobiet niż mężczyzn. 

Co sprzyja rozwojowi zaburzeń odżywiania?

Nie istnieje jedna przyczyna powstawania zaburzeń odżywiania. Najczęściej mówi się o ich wieloczynnikowym podłożu, na które składają się m.in.:

• Cechy osobowościowe – niska samoocena, perfekcjonizm, wysoka wrażliwość emocjonalna, trudności w radzeniu sobie ze stresem, silna potrzeba kontroli i osiągnięć;

• Negatywny obraz własnego ciała – brak akceptacji swojego wyglądu

• Presja otoczenia – brak akceptacji ze strony rówieśników, komentarze dotyczące wyglądu, kulturowe wzorce promujące szczupłość

• Trudne doświadczenia życiowe – przemoc fizyczna i psychiczna, wykorzystywanie seksualne

• Nieprawidłowe relacje rodzinne – nadopiekuńczość, nadmierna kontrola, brak bliskości emocjonalnej, wygórowane oczekiwania;

• Zawody wymagające kontroli masy ciała – tancerze, modele, sportowcy są szczególnie narażeni na rozwój zaburzeń odżywiania ze względu na presję utrzymania określonej sylwetki.

Objawy sugerujące zaburzenia odżywiania

Zaburzenia odżywiania mogą objawiać się na wiele sposobów, a niektóre zachowania mogą być sygnałem alarmowym. Warto zwrócić uwagę na:

• Obsesyjną kontrolę masy ciała i silny lęk przed przytyciem;

• Drastyczne ograniczenia żywieniowe lub napady objadania się;

• Stosowanie ekstremalnych metod utraty wagi, takich jak prowokowanie wymiotów, nadmierne ćwiczenia, głodówki;

• Nadmierne skupienie na temacie jedzenia, gotowanie dla innych, ale unikanie własnych posiłków;

• Tracenie kontroli nad jedzeniem pod wpływem stresu lub emocji;

• Wyraźne wahania wagi;

• Skrajne trzymanie się restrykcyjnych diet i planów żywieniowych.

Jeśli te zachowania pojawiają się u Ciebie lub u bliskiej osoby, warto skorzystać z pomocy specjalisty. Im wcześniej rozpocznie się leczenie, tym większa szansa na powrót do zdrowia.

Rodzaje zaburzeń odżywiania

Najczęściej diagnozowane zaburzenia odżywiania to:

• Anoreksja – charakteryzuje się silnym lękiem przed przytyciem oraz zaburzonym postrzeganiem własnej sylwetki. Osoby z anoreksją często stosują drastyczne diety, unikają jedzenia i dążą do skrajnie niskiej masy ciała.

• Bulimia – polega na napadowym objadaniu się, po którym następują zachowania kompensacyjne, takie jak prowokowanie wymiotów, stosowanie środków przeczyszczających czy intensywne ćwiczenia fizyczne.

• Inne zaburzenia odżywiania – obejmują np. zespół kompulsywnego objadania się, ortoreksję (obsesyjne dążenie do „czystego” jedzenia) czy zaburzenia jedzenia nocnego.

Leczenie zaburzeń odżywiania

Najskuteczniejszą metodą terapii jest psychoterapia, dopasowana do indywidualnych potrzeb pacjenta. Kluczową rolę odgrywa także współpraca z innymi specjalistami – dietetykami, psychologami, psychiatrą, a w niektórych przypadkach także lekarzem internistą. Odpowiednie wsparcie i wczesna interwencja mogą znacząco zwiększyć szanse na powrót do zdrowia.