Jak rozpoznać osobę z narcystycznym zaburzeniem osobowości?

Osoby z narcystycznym zaburzeniem osobowości (NPD) wyróżniają się specyficznym wzorcem myślenia i zachowania. Często mają wyolbrzymione poczucie własnej wartości, silne przekonanie o swojej wyjątkowości i potrzebę ciągłego uznania ze strony otoczenia. Aby budować pozytywny obraz siebie, mogą manipulować innymi, wyolbrzymiać swoje osiągnięcia, a nawet mijać się z prawdą. Choć mogą sprawiać wrażenie pewnych siebie i charyzmatycznych, ich relacje często są powierzchowne, a ich prawdziwą motywacją jest potrzeba bycia podziwianym i podtrzymywania własnego ego.

Objawy narcystycznego zaburzenia osobowości

Narcyzm wiąże się z szeregiem charakterystycznych cech i trudności:

• Brak empatii – osoby z NPD nie rozumieją i nie uwzględniają emocji innych, często traktują ludzi instrumentalnie, dążąc do własnych korzyści.

• Poczucie wyjątkowości – uważają się za lepszych od innych, zasługujących na specjalne traktowanie.

• Skłonność do manipulacji – mogą wykorzystywać innych, aby osiągnąć swoje cele, a także posługiwać się kłamstwem i manipulacją.

• Wrażliwość na krytykę – źle znoszą wszelkie uwagi na swój temat, reagując agresją, złością lub próbami podważenia autorytetu krytykującego.

• Zazdrość i dewaluowanie innych – odczuwają silną zazdrość wobec osób odnoszących sukcesy i często umniejszają ich osiągnięcia.

• Arogancja i wyższościowe podejście – traktują innych z góry, nie dostrzegając potrzeby kompromisu i współpracy.

• Uczucie pustki i nudy – mogą poszukiwać intensywnych doznań, czasem w postaci ryzykownych zachowań lub używek.

Kiedy warto rozważyć terapię?

Osoby z narcystycznym zaburzeniem osobowości rzadko same zgłaszają się po pomoc, ponieważ trudno im dostrzec problem w sobie. Najczęściej szukają wsparcia, gdy doświadczają kryzysu, np. depresji wynikającej z utraty podziwu otoczenia, trudności w relacjach czy uzależnienia od substancji psychoaktywnych.

Wskazania do terapii obejmują:

• Trudności w utrzymaniu satysfakcjonujących relacji interpersonalnych.

• Nawracające epizody depresyjne związane z obniżeniem poczucia własnej wartości.

• Problemy w pracy wynikające z konfliktów z przełożonymi i współpracownikami.

• Uzależnienia, wynikające z prób radzenia sobie z uczuciem pustki i nudy.

• Silne wahania nastroju, poczucie frustracji i chroniczne niezadowolenie.

Możliwe formy wsparcia

Podstawową metodą leczenia narcystycznego zaburzenia osobowości jest psychoterapia, która pomaga w pracy nad mechanizmami obronnymi, budowaniu autentycznych relacji i zwiększeniu samoświadomości. W zależności od specyfiki problemu, skuteczne mogą być różne podejścia terapeutyczne:

• Terapia psychodynamiczna i psychoanalityczna – pomaga w głębokim zrozumieniu źródeł narcyzmu i zmianie nieadaptacyjnych wzorców zachowania.

• Terapia poznawczo-behawioralna – uczy bardziej realistycznego spojrzenia na siebie i otoczenie oraz radzenia sobie z krytyką.

• Terapia schematów – pomaga osobom z NPD rozpoznać ich głęboko zakorzenione przekonania i wzorce działania.

• Farmakoterapia – stosowana w przypadkach współwystępujących zaburzeń, takich jak depresja czy zaburzenia lękowe, prowadzona przez lekarza psychiatrę.

Choć osoby z narcystycznym zaburzeniem osobowości mogą mieć trudność w zaakceptowaniu potrzeby terapii, konsekwentna praca nad sobą może poprawić ich jakość życia i relacje z innymi. Wsparcie specjalistów może pomóc w zrozumieniu przyczyn ich zachowań oraz rozwijaniu zdrowszych mechanizmów funkcjonowania w społeczeństwie.