Czym jest ADHD, czyli zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi? ADHD (ang. Attention Deficit Hyperactivity Disorder), czyli zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, to schorzenie neurobiologiczne. Jest to jedno z zaburzeń neurorozwojowych, zaliczanych do hiperkinetycznych zaburzeń psychicznych.
Przyczyny występowania ADHD mogą być różne i wymienia się wśród nich m.in.:
czynniki anatomiczne (funkcjonalne anomalie struktur mózgowych);
czynniki prenatalne (powikłania w okresie ciąży i porodu);
czynniki genetyczne (mutacje genowe);
zaburzenia neurorozwojowe;
atypowy neurometabolizm;
czynniki środowiskowe.
Objawy zespołu nadpobudliwości psychoruchowej są zauważalne już w okresie niemowlęcym i okresie wczesnodziecięcym. Jednym z objawów są np. zaburzenia snu. Im starsze jest dziecko, tym objawy stają się wyraźniejsze i można je podzielić na trzy grupy (inaczej: podtypy ADHD):
nadpobudliwość psychoruchowa – nadmierna aktywność ruchowa, która nie wiąże się bezpośrednio z aktualnie wykonywaną czynnością;
impulsywność – tendencja do działania bez przewidywania konsekwencji;
trudności z utrzymaniem uwagi i problemy z organizacją.
Do typowych objawów ADHD u dorosłych zalicza się m.in.:
nadpobudliwość psychoruchową, czyli potrzebę ciągłego ruchu nawet w sytuacjach wymagających skupienia;
nieostrożność, nieprzywiązywanie uwagi do obowiązków i posiadanych przedmiotów;
problemy z utrzymaniem porządku, organizacją oraz dotrzymywaniem terminów;
problemy z koncentracją uwagi, uleganie najmniejszym bodźcom zewnętrznym;
gadatliwość utrudniająca utrzymywanie poprawnych relacji społecznych;
nadmierną impulsywność, niespokojne i nieprzewidywalne zachowania;
skłonność do częstego popełniania błędów wynikających z nieuwagi;
niezwracanie uwagi na szczegóły lub niedostrzeganie ich;
trudności z utrzymaniem uwagi podczas wykonywania zadań;
niechęć do wykonywania zadań, które wymagają skupienia;
niezamierzoną niedokładność w wykonywaniu pracy;
szybką utratę zainteresowania dowolnym tematem;
przysłowiowe „bujanie w obłokach”.
ADHD występuje zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn, chociaż objawy różnią się między płciami.
W przypadku ADHD u mężczyzn objawy zaburzenia są często bardziej zauważalne i wiążą się z zachowaniem. Mężczyźni wykazują większą impulsywność i dużą potrzebę aktywności fizycznej. Ich problemy są wyraźnie dostrzegalne już w wieku dziecięcym, około szóstego roku życia. Nieleczone ADHD u dorosłych mężczyzn często prowadzi do problemów z prawem lub skutkuje uzależnieniami od substancji psychoaktywnych i tendencją do podejmowania ryzykownych zachowań.
Temat objawów ADHD u kobiet jest bardziej skomplikowany. Badania wykazały, że kobiece objawy częściej mają formę bardziej „wewnętrzną” i dlatego mogą być mniej zauważalne dla otoczenia. Kobiety mają zaburzenia koncentracji uwagi, problemy z organizacją i zarządzaniem czasem oraz z niską samooceną. Symptomy ADHD u kobiet pojawiają się około dwunastego roku życia i często bywają mylone z objawami okresu dojrzewania. Zdarza się, że zamiast diagnozy ADHD u pacjentek błędnie rozpoznawane są zaburzenia lękowe, zaburzenia osobowości lub depresja. Inne mylone z ADHD problemy to zaburzenia nastroju związane z gospodarką hormonalną lub inne zaburzenia psychiczne.
Objawy ADHD ewoluują wraz z wiekiem. Atypowe zachowanie dziecka (gadatliwość, ruchliwość, brak skupienia itp.) utrzymuje się jeszcze w okresie dojrzewania. W wieku dorosłym łagodnieje nadpobudliwość ruchowa, a pozostają problemy z koncentracją i organizacją.
Wynika to częściowo z dojrzałości mózgu, a częściowo z przystosowania się chorego do otoczenia. Wiele niezdiagnozowanych prawidłowo osób ukrywa swoje objawy, aby unikać krytyki lub odrzucenia. Brak rozpoznania ADHD u dorosłych utrudnia im funkcjonowanie w codziennym życiu.
Problemy z koncentracją i organizacją, podatność na czynniki rozpraszające uwagę oraz inne wymienione powyżej zachowania mogą sugerować, że u danej osoby mówimy o zespole nadpobudliwości psychoruchowej. Mogą, ale nie muszą!
Podobne objawy mogą wynikać z silnego stresu lub zaburzeń psychicznych, dlatego kluczem do prawidłowej diagnozy jest pogłębiony wywiad ze specjalistą. W tym celu najlepiej udać się do poradni zdrowia psychicznego i wziąć udział w diagnostyce ADHD.
Prawidłowa diagnoza to pierwszy krok do rozpoczęcia leczenia ADHD u osób dorosłych lub dzieci. Zdiagnozować ADHD może specjalista – psycholog lub lekarz psychiatra, a sama diagnostyka ADHD ma kilka etapów.
✅ Pierwszy krok to wywiad, na który składa się szereg testów psychologicznych – m.in. test DIVA-5 pozwalający na ogólną ocenę funkcjonowania pacjenta, czy innowacyjny test MOXO, mierzący zaburzenia czasu reakcji. Wyniki testów potwierdzają, czy objawy spełniają medyczne kryteria ADHD.
✅ W kolejnym kroku specjalista – psycholog lub lekarz psychiatra – omawia z dorosłym pacjentem jego rozwój w okresie dzieciństwa i wieku szkolnym. Wypytuje o historię leczenia i trudne doświadczenia, może też chcieć zweryfikować informacje ze świadectw lub opinii szkolnych. Na pytania o rozwój dziecka odpowiadają tylko rodzice. Warto dostarczyć specjaliście aktualną opinię szkolnej poradni psychologiczno-pedagogicznej.
✅ Po wywiadzie specjalista ustala dalszy plan działań, czyli jak będzie przebiegać leczenie oraz czy konieczne będzie rozpoczęcie leczenia farmakologicznego.
ADHD u dorosłych, podobnie jak u dzieci, można leczyć poprzez redukowanie objawów.
W leczeniu ADHD świetnie sprawdza się terapia poznawczo-behawioralna, zwłaszcza jeśli u pacjenta występują współistniejące choroby psychiczne (np. zaburzenia lękowe czy depresja). W ramach terapii ADHD stosuje się różne techniki behawioralne. Pacjent uczy się prawidłowo komunikować i nawiązywać relacje z innymi ludźmi, planować i organizować różne czynności itp. Techniki poznawcze to przede wszystkim praca nad zidentyfikowaniem mocnych stron pacjenta. Uczy się on rozróżniać swoje objawy i oceniać ich wpływ na swoją sytuację.
W ramach leczenia stosuje się również terapię psychodynamiczną, szczególnie gdy pacjent boryka się z zaburzeniami osobowości (np. zdiagnozowana została u niego choroba afektywna dwubiegunowa).
W przypadku nasilonych objawów lub zaburzeń towarzyszących (np. zaburzeń opozycyjno-buntowniczych, poważnych zaburzeń zachowania czy depresji) poza terapią stosuje się także leczenie farmakologiczne. Odpowiednie preparaty psychostymulujące, leki niestymulujące lub przeciwdepresyjne przepisuje pacjentom lekarz psychiatra.
Jeśli podejrzewasz, że masz (lub Twoje dziecko ma) zespół nadpobudliwości psychoruchowej, właściwa diagnoza i leczenie pomogą Ci w zarządzaniu objawami tego zaburzenia. Zaufaj naszym specjalistom!
W CPP Centrum Pomocy Profesjonalnej wsparcia udzielają specjaliści z różnych dziedzin, m.in. lekarz psychiatra, psycholog, psycholog dziecięcy, psychoterapeuci oraz lekarz seksuolog. Możesz liczyć na fachową diagnostykę i różnorodne formy leczenia ADHD – działamy na rynku od 2002 roku i pomogliśmy już wielu osobom wrócić do psychicznej równowagi.
Rozmowy pacjentów ze specjalistami są objęte tajemnicą zawodową. Tworzymy bezpieczną przestrzeń do rozmów – zarówno w formie online, jak i w stacjonarnych gabinetach.
Nasi specjaliści są dostępni w różnych porach dnia. Działamy stacjonarnie w Warszawie, Krakowie i we Wrocławiu, ale możliwa jest też konsultacja online.
Zaburzenia psychiczne członka rodziny zawsze mają wpływ na jego najbliższych, dlatego w naszej ofercie znalazły się również: psychoterapia par, psychoterapia indywidualna dla partnerów oraz psychoterapia dzieci. Jeśli czujesz, że Twoi bliscy mogą potrzebować pomocy, znajdą ją w naszym centrum.
UMÓW WIZYTĘ
Jeśli u bliskiej Ci osoby rozpoznano ADHD i uczestniczy ona w terapii lub podjęła leczenie, możesz zapewnić jej dodatkowe wsparcie. Rozważ dołączenie do profesjonalnych grup wsparcia dla rodziców lub partnerów. To poszerzy Twoją wiedzę o tym zaburzeniu. Nauczysz się również rozpoznawać pewne schematy zachowań.
Razem z tą osobą możesz również wprowadzić określoną rutynę i wybrane zasady do waszego życia. Ustalcie wspólne aktywności i sposoby na rozładowywanie stresu. Ustalcie również Wasz wspólny język, jakim będziecie opisywać Waszą sytuację, np. w towarzystwie innych nie będziecie mówić „on jest chory” albo „ona cierpi”. Unikając stygmatyzujących określeń, dodasz sił i wiary we własne możliwości osobie, u której postawiono diagnozę ADHD.
Jeśli natomiast u bliskiej osoby zauważasz objawy typowe dla ADHD, ale nie ma ona postawionej diagnozy, ani nie podjęła leczenia, spróbuj przekonać ją do wizyty u specjalisty. Skorzystanie z pomocy profesjonalistów pozwoli zarówno Tobie, jak i osobie dotkniętej zespołem nadpobudliwości psychoruchowej lepiej odnaleźć się w sytuacji.
Dzieci z ADHD, oprócz terapii i leczenia farmakologicznego, potrzebują wsparcia najbliższych. Oto jak można im pomóc:
💡 Stwórz zasady i konsekwentnie o nich przypominaj, aby pomóc dziecku zapanować nad impulsywnością. Gdy objawy się nasilą, przyciągnij uwagę dziecka i spraw, by skupiło się na Tobie. Mów prostym językiem i powtarzaj zasadę tak długo, aż dziecko zastosuje się do zasady.
💡 Dziecko z nadpobudliwością psychoruchową nie potrafi zaprzestać ruchu na żądanie. Możesz jednak pomóc mu „wyładowywać” nadmiar energii w bezpieczny sposób, organizując regularną aktywność fizyczną w formie, która sprawia dziecku największą przyjemność. Jeśli dziecko uczęszcza już do szkoły, możesz np. poprosić nauczycieli, aby pozwolili dziecku żuć gumę w czasie lekcji.
💡 Aby wesprzeć wysiłki, jakie dziecko wkłada w utrzymywanie uwagi, ogranicz liczbę zbędnych przedmiotów znajdujących się w zasięgu wzroku dziecka.
Jeśli chodzi do szkoły, powinno odrabiać lekcje przy niezagraconym biurku – bez zabawek, ozdób i pamiątek z wakacji.
Jeśli czyta książkę, niech korzysta z linijki, która będzie wskazywać aktualnie czytany tekst.
Jeśli ma do wykonania skomplikowane zadanie, pomóż mu je podzielić na mniejsze fragmenty, których realizacja pochłonie mniej czasu.
Dołącz do grona naszych zadowolonych pacjentów!
W celu umówienia wizyty z tym lekarzem zapraszamy do kontaktu telefonicznego pod numerem 22 24 12 444 lub mailowego na adres kontakt@cpp.pl