ADHD - Leczenie i terapia
Czym jest ADHD, czyli zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi? ADHD (ang. Attention Deficit Hyperactivity Disorder), czyli zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, to schorzenie neurobiologiczne. Jest to jedno z zaburzeń neurorozwojowych, zaliczanych do hiperkinetycznych zaburzeń psychicznych.
Jakie są przyczyny występowania ADHD?
Przyczyny występowania ADHD mogą być różne i wymienia się wśród nich m.in.:
czynniki anatomiczne (funkcjonalne anomalie struktur mózgowych);
czynniki prenatalne (powikłania w okresie ciąży i porodu);
czynniki genetyczne (mutacje genowe);
zaburzenia neurorozwojowe;
atypowy neurometabolizm;
czynniki środowiskowe.
Jakie są typowe objawy ADHD?
Objawy zespołu nadpobudliwości psychoruchowej są zauważalne już w okresie niemowlęcym i okresie wczesnodziecięcym. Jednym z objawów są np. zaburzenia snu. Im starsze jest dziecko, tym objawy stają się wyraźniejsze i można je podzielić na trzy grupy (inaczej: podtypy ADHD):
nadpobudliwość psychoruchowa – nadmierna aktywność ruchowa, która nie wiąże się bezpośrednio z aktualnie wykonywaną czynnością;
impulsywność – tendencja do działania bez przewidywania konsekwencji;
trudności z utrzymaniem uwagi i problemy z organizacją.
Do typowych objawów ADHD u dorosłych zalicza się m.in.:
nadpobudliwość psychoruchową, czyli potrzebę ciągłego ruchu nawet w sytuacjach wymagających skupienia;
nieostrożność, nieprzywiązywanie uwagi do obowiązków i posiadanych przedmiotów;
problemy z utrzymaniem porządku, organizacją oraz dotrzymywaniem terminów;
problemy z koncentracją uwagi, uleganie najmniejszym bodźcom zewnętrznym;
gadatliwość utrudniająca utrzymywanie poprawnych relacji społecznych;
nadmierną impulsywność, niespokojne i nieprzewidywalne zachowania;
skłonność do częstego popełniania błędów wynikających z nieuwagi;
niezwracanie uwagi na szczegóły lub niedostrzeganie ich;
trudności z utrzymaniem uwagi podczas wykonywania zadań;
niechęć do wykonywania zadań, które wymagają skupienia;
niezamierzoną niedokładność w wykonywaniu pracy;
szybką utratę zainteresowania dowolnym tematem;
przysłowiowe „bujanie w obłokach”.
Czy objawy ADHD u kobiet są takie same jak u mężczyzn?
ADHD występuje zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn, chociaż objawy różnią się między płciami.
W przypadku ADHD u mężczyzn objawy zaburzenia są często bardziej zauważalne i wiążą się z zachowaniem. Mężczyźni wykazują większą impulsywność i dużą potrzebę aktywności fizycznej. Ich problemy są wyraźnie dostrzegalne już w wieku dziecięcym, około szóstego roku życia. Nieleczone ADHD u dorosłych mężczyzn często prowadzi do problemów z prawem lub skutkuje uzależnieniami od substancji psychoaktywnych i tendencją do podejmowania ryzykownych zachowań.
Temat objawów ADHD u kobiet jest bardziej skomplikowany. Badania wykazały, że kobiece objawy częściej mają formę bardziej „wewnętrzną” i dlatego mogą być mniej zauważalne dla otoczenia. Kobiety mają zaburzenia koncentracji uwagi, problemy z organizacją i zarządzaniem czasem oraz z niską samooceną. Symptomy ADHD u kobiet pojawiają się około dwunastego roku życia i często bywają mylone z objawami okresu dojrzewania. Zdarza się, że zamiast diagnozy ADHD u pacjentek błędnie rozpoznawane są zaburzenia lękowe, zaburzenia osobowości lub depresja. Inne mylone z ADHD problemy to zaburzenia nastroju związane z gospodarką hormonalną lub inne zaburzenia psychiczne.
Czy objawy ADHD są takie u dorosłych pacjentów jak u dzieci?
Objawy ADHD ewoluują wraz z wiekiem. Atypowe zachowanie dziecka (gadatliwość, ruchliwość, brak skupienia itp.) utrzymuje się jeszcze w okresie dojrzewania. W wieku dorosłym łagodnieje nadpobudliwość ruchowa, a pozostają problemy z koncentracją i organizacją.
Wynika to częściowo z dojrzałości mózgu, a częściowo z przystosowania się chorego do otoczenia. Wiele niezdiagnozowanych prawidłowo osób ukrywa swoje objawy, aby unikać krytyki lub odrzucenia. Brak rozpoznania ADHD u dorosłych utrudnia im funkcjonowanie w codziennym życiu.
Jak prawidłowo rozpoznać ADHD?
Problemy z koncentracją i organizacją, podatność na czynniki rozpraszające uwagę oraz inne wymienione powyżej zachowania mogą sugerować, że u danej osoby mówimy o zespole nadpobudliwości psychoruchowej. Mogą, ale nie muszą!
Podobne objawy mogą wynikać z silnego stresu lub zaburzeń psychicznych, dlatego kluczem do prawidłowej diagnozy jest pogłębiony wywiad ze specjalistą. W tym celu najlepiej udać się do poradni zdrowia psychicznego i wziąć udział w diagnostyce ADHD.
Diagnoza ADHD – jak przebiega proces diagnozy krok po kroku?
Prawidłowa diagnoza to pierwszy krok do rozpoczęcia leczenia ADHD u osób dorosłych lub dzieci. Zdiagnozować ADHD może specjalista – psycholog lub lekarz psychiatra, a sama diagnostyka ADHD ma kilka etapów.
✅ Pierwszy krok to wywiad, na który składa się szereg testów psychologicznych – m.in. test DIVA-5 pozwalający na ogólną ocenę funkcjonowania pacjenta, czy innowacyjny test MOXO, mierzący zaburzenia czasu reakcji. Wyniki testów potwierdzają, czy objawy spełniają medyczne kryteria ADHD.
✅ W kolejnym kroku specjalista – psycholog lub lekarz psychiatra – omawia z dorosłym pacjentem jego rozwój w okresie dzieciństwa i wieku szkolnym. Wypytuje o historię leczenia i trudne doświadczenia, może też chcieć zweryfikować informacje ze świadectw lub opinii szkolnych. Na pytania o rozwój dziecka odpowiadają tylko rodzice. Warto dostarczyć specjaliście aktualną opinię szkolnej poradni psychologiczno-pedagogicznej.
✅ Po wywiadzie specjalista ustala dalszy plan działań, czyli jak będzie przebiegać leczenie oraz czy konieczne będzie rozpoczęcie leczenia farmakologicznego.
ADHD u dorosłych, podobnie jak u dzieci, można leczyć poprzez redukowanie objawów.
Jak przebiega leczenie ADHD?
W leczeniu ADHD świetnie sprawdza się terapia poznawczo-behawioralna, zwłaszcza jeśli u pacjenta występują współistniejące choroby psychiczne (np. zaburzenia lękowe czy depresja). W ramach terapii ADHD stosuje się różne techniki behawioralne. Pacjent uczy się prawidłowo komunikować i nawiązywać relacje z innymi ludźmi, planować i organizować różne czynności itp. Techniki poznawcze to przede wszystkim praca nad zidentyfikowaniem mocnych stron pacjenta. Uczy się on rozróżniać swoje objawy i oceniać ich wpływ na swoją sytuację.
W ramach leczenia stosuje się również terapię psychodynamiczną, szczególnie gdy pacjent boryka się z zaburzeniami osobowości (np. zdiagnozowana została u niego choroba afektywna dwubiegunowa).
W przypadku nasilonych objawów lub zaburzeń towarzyszących (np. zaburzeń opozycyjno-buntowniczych, poważnych zaburzeń zachowania czy depresji) poza terapią stosuje się także leczenie farmakologiczne. Odpowiednie preparaty psychostymulujące, leki niestymulujące lub przeciwdepresyjne przepisuje pacjentom lekarz psychiatra.
Rozpocznij leczenie ADHD w CPP Centrum Pomocy Profesjonalnej
Jeśli podejrzewasz, że masz (lub Twoje dziecko ma) zespół nadpobudliwości psychoruchowej, właściwa diagnoza i leczenie ADHD pomogą Ci w zarządzaniu objawami tego zaburzenia. Zaufaj naszym specjalistom!
✅ Wielowymiarowa opieka
W CPP Centrum Pomocy Profesjonalnej wsparcia udzielają specjaliści z różnych dziedzin, m.in. lekarz psychiatra, psycholog, psycholog dziecięcy, psychoterapeuci oraz lekarz seksuolog. Możesz liczyć na fachową diagnostykę i różnorodne formy leczenia ADHD – działamy na rynku od 2002 roku i pomogliśmy już wielu osobom wrócić do psychicznej równowagi.
✅ Pełna poufność i ochrona danych osobowych pacjentów
Rozmowy pacjentów ze specjalistami są objęte tajemnicą zawodową. Tworzymy bezpieczną przestrzeń do rozmów – zarówno w formie online, jak i w stacjonarnych gabinetach.
✅ Elastyczne harmonogramy spotkań
Nasi specjaliści są dostępni w różnych porach dnia. Działamy stacjonarnie w Warszawie, Krakowie i we Wrocławiu, ale możliwa jest też konsultacja online.
✅ Wsparcie i edukacja rodzin pacjentów
Zaburzenia psychiczne członka rodziny zawsze mają wpływ na jego najbliższych, dlatego w naszej ofercie znalazły się również: psychoterapia par, psychoterapia indywidualna dla partnerów oraz psychoterapia dzieci. Jeśli czujesz, że Twoi bliscy mogą potrzebować pomocy, znajdą ją w naszym centrum.
UMÓW WIZYTĘ
Leczenie ADHD u dorosłych i dzieci: FAQ
Co zrobić, jeśli bliska mi osoba mierzy się z trudnościami w związku z objawami ADHD?
Jeśli u bliskiej Ci osoby rozpoznano ADHD i uczestniczy ona w terapii lub podjęła leczenie, możesz zapewnić jej dodatkowe wsparcie. Rozważ dołączenie do profesjonalnych grup wsparcia dla rodziców lub partnerów. To poszerzy Twoją wiedzę o tym zaburzeniu. Nauczysz się również rozpoznawać pewne schematy zachowań.
Razem z tą osobą możesz również wprowadzić określoną rutynę i wybrane zasady do waszego życia. Ustalcie wspólne aktywności i sposoby na rozładowywanie stresu. Ustalcie również Wasz wspólny język, jakim będziecie opisywać Waszą sytuację, np. w towarzystwie innych nie będziecie mówić „on jest chory” albo „ona cierpi”. Unikając stygmatyzujących określeń, dodasz sił i wiary we własne możliwości osobie, u której postawiono diagnozę ADHD.
Jeśli natomiast u bliskiej osoby zauważasz objawy typowe dla ADHD, ale nie ma ona postawionej diagnozy, ani nie podjęła leczenia, spróbuj przekonać ją do wizyty u specjalisty. Skorzystanie z pomocy profesjonalistów pozwoli zarówno Tobie, jak i osobie dotkniętej zespołem nadpobudliwości psychoruchowej lepiej odnaleźć się w sytuacji.
U mojego dziecka postawiono rozpoznanie ADHD. Jak mogę pomóc mu się uspokoić i wyciszyć?
Dzieci z ADHD, oprócz terapii i leczenia farmakologicznego, potrzebują wsparcia najbliższych. Oto jak można im pomóc:
💡 Stwórz zasady i konsekwentnie o nich przypominaj, aby pomóc dziecku zapanować nad impulsywnością. Gdy objawy się nasilą, przyciągnij uwagę dziecka i spraw, by skupiło się na Tobie. Mów prostym językiem i powtarzaj zasadę tak długo, aż dziecko zastosuje się do zasady.
💡 Dziecko z nadpobudliwością psychoruchową nie potrafi zaprzestać ruchu na żądanie. Możesz jednak pomóc mu „wyładowywać” nadmiar energii w bezpieczny sposób, organizując regularną aktywność fizyczną w formie, która sprawia dziecku największą przyjemność. Jeśli dziecko uczęszcza już do szkoły, możesz np. poprosić nauczycieli, aby pozwolili dziecku żuć gumę w czasie lekcji.
💡 Aby wesprzeć wysiłki, jakie dziecko wkłada w utrzymywanie uwagi, ogranicz liczbę zbędnych przedmiotów znajdujących się w zasięgu wzroku dziecka.
Jeśli chodzi do szkoły, powinno odrabiać lekcje przy niezagraconym biurku – bez zabawek, ozdób i pamiątek z wakacji.
Jeśli czyta książkę, niech korzysta z linijki, która będzie wskazywać aktualnie czytany tekst.
Jeśli ma do wykonania skomplikowane zadanie, pomóż mu je podzielić na mniejsze fragmenty, których realizacja pochłonie mniej czasu.