Sytuacje stresowe, a choroby cywilizacyjne i dietozależne XXI wieku.
Walter Cannon na początku XX wieku zwrócił uwagę ówoczesnych lekarzy na konieczność bliższego poznania stresu jako zjawiska z punktu widzenia na skutki jakie wywołuje on w organizmie człowieka. Cannon ujął stres jako reakcję organizmu na zagrożenie, którego kardynalną funkcją jest stworzenie warunków do jego przetrwania.
Wybitny polski psycholog Jan Strelau określił stres jako stan, w którym jednostka doznaje silnych emocji negatywnych, takich jak: niepokój, lęk, strach, wrogość lub agresja. Emocjom tym towarzyszą zmiany fizjologiczne i biochemicznie. Konsekwencją wyczerpania się zasobów odpornościowych, wydatkowanych w mechanizmie długotrwałego radzenia sobie ze stresem jest załamanie zdrowia. Wywnioskowano - wydarzenia stresowe są współprzyczynami chorób cywilizacyjnych i dietozależnych, a z drugiej strony schorzenia i ich konsekwencje są źródłem stresu psychologicznego.
Choroby cywilizacyjne:
Otyłość
Cukrzyca
Zespół metaboliczny
Alergie
Choroby układu krążenia, m.in. udar mózgu
Astma oskrzelowa
Gruźlica
Osteoporoza
Nowotwory
Aids
Choroby psychiczne: anoreksja, bulimia, depresja, alkoholizm
Przyczyny:
Niezdrowe, głęboko przetworzone, schemizowane pożywienie
Brak aktywności fizycznej
Prowadzenie siedzącego trybu życia i pracy
Brak odpoczynku i snu
Zwiększona podatność na stres
Szybkie tempo życia
Stosowanie różnego rodzaju używek
Chemizacja rolnictwa
Zbytnie zanieczyszczenie środowiska
Mechanizacja
Większy poziom hałasu i promieniowania
Elektrosmog (smog elektromagnetyczny)
Industrializacja
Urbanizacja
Fizjologia przewlekłego stresu:
– wzrost ciśnienia krwi prowadzącego do hipertensji, – drastyczny spadek poziomu wapnia i magnezu, – zaburzenia rytmu serca spowodowanego długotrwałym wydzielaniem się noradrenaliny i adrenaliny, – wahania poziomu cukru we krwi – nadmierne wydzielanie się insuliny, prowadzącego do insulinoodporności komórek, – stale podwyższającego się stężenia wolnych kwasów tłuszczowych we krwi, co powoduję zakwaszenie organizmu, – nadżerki i owrzodzenia błon śluzowych, – rozregulowanie apetytu – obżarstwo, brak łaknienia, – przedwczesne starzenia się organizmu.
Z punktu widzenia psychologii przewlekły stres może powodować:
– reakcje lękowe, – stany depresyjne, – nerwice oraz choroby afektywne, – zachowania agresywne, – reakcje ucieczkowe.
Objawy behawioralne nadmiernego stresu:
problemy ze snem, poranne zmęczenie,
brak apetytu, nadmierne lub kompulsywne objadanie się,
unikanie kontaktów i/lub agresja wobec innych,
zaniedbywanie obowiązków, częste sięganie po różne używki,
nerwowe nawyki (obgryzanie paznokci, zagryzanie ust itp.).
Objawy towarzyszące nadmiernemu stresowi mogą być wywołane także poprzez różne schorzenia. Jeżeli występuje kilka z nich, wówczas warto skonsultować się z lekarzem.
Sposoby na stres:
Zadbać o ciało i umysł.
Zmienić styl życia, Aktywność fizyczna skutecznie redukuje stres i sprawia, że organizm produkuje endorfiny (hormony szczęścia).
Zadbać o odpowiednią ilość snu oraz o prawidłowe odżywiania się.
Wyłączyć telefon i Internet (oczywiście nie w pracy, a w czasie przeznaczonym na wypoczynek czy kontakt z rodziną). Stałe „podłączenie” do telefonu czy Internetu powoduje także stres, ponieważ rodzi potrzebę ciągłego sprawdzania, czy przypadkiem nie ma informacji dotyczącej np. pracy.
Zwiększyć dystans, gdy kontakty z ludźmi są zbyt wyczerpujące emocjonalnie lub psychicznie.
Stosować techniki redukujące stres.
Ograniczyć wszystko, co marnuje
Skorzystać z pomocy bliskich, osób specjalizujących się w radzeniu sobie ze stresem i jeżeli jest taka potrzeba skonsultować się z lekarzem.
Mgr Lesya Sowińska
Dietoterapeuta/ Psychodietetyk
Źródła:
Lidia Huber, 2010. Style adaptacyjne do sytuacji stresowych w różnych grupach wiekowych, a choroby cywilizacyjne XXI wieku. Probl Hig Epidemiol, 91(2): 268-275
http://www.zspdobrodzien.pl/images/Dokumenty/nz/choroby.pdf
https://www.pip.gov.pl/pl/f/d/146311/br%20SposobyNaStresS%201%20Internet.pdf
