Walter Cannon na początku XX wieku zwrócił uwagę ówoczesnych lekarzy na konieczność bliższego poznania stresu jako zjawiska z punktu widzenia na skutki jakie wywołuje on w organizmie człowieka. Cannon ujął stres jako reakcję organizmu na zagrożenie, którego kardynalną funkcją jest stworzenie warunków do jego przetrwania.
Wybitny polski psycholog Jan Strelau określił stres jako stan, w którym jednostka doznaje silnych emocji negatywnych, takich jak: niepokój, lęk, strach, wrogość lub agresja. Emocjom tym towarzyszą zmiany fizjologiczne i biochemicznie. Konsekwencją wyczerpania się zasobów odpornościowych, wydatkowanych w mechanizmie długotrwałego radzenia sobie ze stresem jest załamanie zdrowia. Wywnioskowano – wydarzenia stresowe są współprzyczynami chorób cywilizacyjnych i dietozależnych, a z drugiej strony schorzenia i ich konsekwencje są źródłem stresu psychologicznego.
zdrowie.tvn.pl
Choroby cywilizacyjne:
- Otyłość
- Cukrzyca
- Zespół metaboliczny
- Alergie
- Choroby układu krążenia, m.in. udar mózgu
- Astma oskrzelowa
- Gruźlica
- Osteoporoza
- Nowotwory
- Aids
- Choroby psychiczne: anoreksja, bulimia, depresja, alkoholizm
Przyczyny:
- Niezdrowe, głęboko przetworzone, schemizowane pożywienie
- Brak aktywności fizycznej
- Prowadzenie siedzącego trybu życia i pracy
- Brak odpoczynku i snu
- Zwiększona podatność na stres
- Szybkie tempo życia
- Stosowanie różnego rodzaju używek
- Chemizacja rolnictwa
- Zbytnie zanieczyszczenie środowiska
- Mechanizacja
- Większy poziom hałasu i promieniowania
- Elektrosmog (smog elektromagnetyczny)
- Industrializacja
- Urbanizacja
Fizjologia przewlekłego stresu:
– wzrost ciśnienia krwi prowadzącego do hipertensji,
– drastyczny spadek poziomu wapnia i magnezu,
– zaburzenia rytmu serca spowodowanego długotrwałym wydzielaniem się noradrenaliny i adrenaliny,
– wahania poziomu cukru we krwi – nadmierne wydzielanie się insuliny, prowadzącego do insulinoodporności komórek,
– stale podwyższającego się stężenia wolnych kwasów tłuszczowych we krwi, co powoduję zakwaszenie organizmu,
– nadżerki i owrzodzenia błon śluzowych,
– rozregulowanie apetytu – obżarstwo, brak łaknienia,
– przedwczesne starzenia się organizmu.
Z punktu widzenia psychologii przewlekły stres może powodować:
– reakcje lękowe,
– stany depresyjne,
– nerwice oraz choroby afektywne,
– zachowania agresywne,
– reakcje ucieczkowe.
Objawy behawioralne nadmiernego stresu:
- problemy ze snem, poranne zmęczenie,
- brak apetytu, nadmierne lub kompulsywne objadanie się,
- unikanie kontaktów i/lub agresja wobec innych,
- zaniedbywanie obowiązków, częste sięganie po różne używki,
- nerwowe nawyki (obgryzanie paznokci, zagryzanie ust itp.).
Objawy towarzyszące nadmiernemu stresowi mogą być wywołane także poprzez różne schorzenia. Jeżeli występuje kilka z nich, wówczas warto skonsultować się z lekarzem.
Sposoby na stres:
- Zadbać o ciało i umysł.
- Zmienić styl życia, Aktywność fizyczna skutecznie redukuje stres i sprawia, że organizm produkuje endorfiny (hormony szczęścia).
- Zadbać o odpowiednią ilość snu oraz o prawidłowe odżywiania się.
- Wyłączyć telefon i Internet (oczywiście nie w pracy, a w czasie przeznaczonym na wypoczynek czy kontakt z rodziną). Stałe „podłączenie” do telefonu czy Internetu powoduje także stres, ponieważ rodzi potrzebę ciągłego sprawdzania, czy przypadkiem nie ma informacji dotyczącej np. pracy.
- Zwiększyć dystans, gdy kontakty z ludźmi są zbyt wyczerpujące emocjonalnie lub psychicznie.
- Stosować techniki redukujące stres.
- Ograniczyć wszystko, co marnuje
- Skorzystać z pomocy bliskich, osób specjalizujących się w radzeniu sobie ze stresem i jeżeli jest taka potrzeba skonsultować się z lekarzem.
Mgr Lesya Sowińska
Dietoterapeuta/ Psychodietetyk
Źródła:
Lidia Huber, 2010. Style adaptacyjne do sytuacji stresowych w różnych grupach wiekowych, a choroby cywilizacyjne XXI wieku. Probl Hig Epidemiol, 91(2): 268-275
http://www.zspdobrodzien.pl/images/Dokumenty/nz/choroby.pdf
https://www.pip.gov.pl/pl/f/d/146311/br%20SposobyNaStresS%201%20Internet.pdf